Het zal eens rustig zijn in de hoofdstad. Dick de Graaff is directeur van de Passenger Terminal Amsterdam. Ook bekend als PTA en geliefde halte voor veel cruisegangers. Maar het water klotst al enige tijd tegen de kade in Amsterdam. Over kwaliteitstoeristen, belastingen en mogelijke verhuisplannen… En de toekomst.
En toen moesten de rederijen opeens belasting gaan betalen…
‘Ik ben vorig jaar als directeur begonnen, op 1 januari 2019. Eind november 2018 werd duidelijk dat per 1 januari de toeristenbelasting kwam, 8 euro per persoon, voor de transitpassagiers. Er werd wel over gesproken, maar het kwam toch als een verrassing.’
Met directe consequenties…
‘MSC was de eerste die aankondigde te vertrekken, daarna Costa, CMV en volgden er meer, inclusief alle Carnaval Corporation schepen. Alleen de HAL is gebleven , maar die hebben vooral turnaround (vertrek-of aankomst is onbelast, een tussenstop wel) met de Nieuw Statendam dus daarvoor geldt het niet. We hadden in 2018 180 schepen, vorig jaar 116, dit jaar 114. We hebben het jaar gelukkig positief afgesloten mede doordat we een aantal superjachten hebben ontvangen, dat is een nieuwe tak van sport. En we hebben scherp op de kosten gelet.’
Maar je wilt uiteindelijk weer omhoog…
‘Het jaar 2021 ziet er al iets beter uit dan dit jaar, en de boekingen komen nu binnen voor 2022. Ik ben echt benieuwd of er dan een stijgende lijn in komt. Wat ik eigenlijk wel verwacht…’
Waarom? De belasting blijft.
‘Die gaat niet weg nee, dat weten de rederijen ook. Maar Amsterdam is toch erg populair bij de cruisetoeristen. We zien ook dat van de schepen die aankomen in IJmuiden of Rotterdam er veel cruisegangers naar Amsterdam komen. Soms met tientallen touringcars tegelijk.’
Via een omweg dus alsnog. Is het dan een verstandig gemeentelijk besluit?
‘Er spelen twee zaken. Ik woon en werk zelf ook in Amsterdam. Een prachtige stad die leefbaar moet blijven. Dus ik ben het er wel mee eens dat bezoekers aan deze stad een bijdrage moeten leveren aan openbare orde, veiligheid en schoonmaak ervan. Wat ik spijtig vond was de termijn van invoering. De rederijen boeken twee jaar vooruit, laat ze er aan wennen… Dus wat we vreesden is gebeurd. De rederijen voelden zich overvallen, en die zijn naar omliggende havens gegaan. Op zich goed dat de omzet in Nederland blijft, maar niet in Amsterdam.’
Maar we hebben het wel over een maatregel die keurige toeristen treft, niet de rotzooischoppers.
‘We willen inderdaad met zijn allen de kwaliteitstoerist in de stad. Maar er is niet een eenduidige definitie. Mijn voorganger heeft ooit gezegd: wij vinden de cruisepassagiers een kwaliteitstoerist want dat is een bezoeker die geen overlast veroorzaakt. De gemiddelde cruisepassagier is 49 jaar, die besteedt wat uren aan land, gaat de hoogtepunten bezoeken, naar een museum of winkelen en geeft behoorlijk wat geld uit. Ik durf best te beweren dat die cruisepassagier een kwaliteitstoerist is.’
Hoe staan jullie met de verhuizing?
‘Er is nu een adviescommissie aan het werk over de IJ-oever verbindingen. Die komt in juni met een advies, en dan is het aan de Amsterdamse gemeenteraad en Rijkswaterstaat om het advies te volgen of niet. Er hangt voor ons veel van af. Als er een brug komt ten westen, of een ondiepe tunnel dan worden we lastig of zelfs onbereikbaar. Maar ik denk dat we voorlopig hier nog blijven.’
Is de kans reëel dat het langer wordt?
‘Het is wel een optie, absoluut.’
Wat hoor je in de wandelgangen?
‘Het is of deze plek, of bij de Coenhaven, want dat is ook nog steeds een optie. Maar er loopt ook een bestuursopdracht parallel aan het rapport van de adviescommissie. Dat gaat over een visie over cruisen in het Noordzeekanaal gebied. Daar zijn alle gemeenten in dit gebied bij betrokken, van Velsen tot Amsterdam. Daar hangt ook een economisch rapport aan: wat de zeecruisevaart oplevert, ook aan werkgelegenheid. Plus een onderzoek over duurzaamheid, een belangrijk thema natuurlijk. En ook het soort toerist. Demografie, wat geven ze uit, hoe lang over ze en waar. Het zal allemaal mee gaan spelen. Het zijn allemaal belangrijke elementen om op basis van onderzoek een weloverwogen besluit te nemen. De cruisevaart lijkt het symbool geworden van overtoerisme. Grote schepen met veel passagiers aan boord, ook al gaat het om maximaal 2 procent van het totaal aantal toeristen dat de stad jaarlijks bezoekt. De wens PTA te verplaatsen naar een plek buiten de stad van toenmalig wethouder Ollongren sluit aan op deze perceptie. Daarom is het goed te onderzoeken: waar hebben we het precies over, wat levert het de stad op en hoe staat het met de emissies, ook heel belangrijk.’
Dat is netjes, maar waarom eigenlijk? Jij wordt ook afgerekend op je resultaten. Airbnb-gangers en dronken ‘lads’ veroorzaken de rotzooi…
‘Ja, dat zien we ook wel, zeker toen we de bierfiets hier nog voor de deur kregen. Dan zagen we nette cruisepassagiers het schip aflopen en dan staat er een man in een prinsessenjurk met een stel kabouters om zich heen tegen de kade te plassen…’
Maar een beetje verstandig gemeenteraadslid moet dat toch ooit beseffen?
‘Ik denk dat die gemeenteraadsleden uiteindelijk ook wel weten waar de overlast vandaan komt. Je ziet de strengere Airbnb-regels al komen, die uitdaging is wel duidelijk.’
Als je de keuze hebt tussen Coenhaven en hier aan ’t IJ? ‘Mijn voorkeur is blijven waar we zitten. Maar wordt het Coenhaven of elders, dan maken we daar ook een heel nieuwe, duurzame terminal.’
Dat gaat wat kosten…
‘Er is nu een werkgroep aan de slag die dat aan het bekijken is. Maar dat hangt ook af van de gemeentelijke plannen voor huisvesting in de toekomst.’
Mochten jullie verhuizen, gaat de belasting dan weg?
‘Nee, die blijft. Maar ik verwacht dat de rederijen op termijn terugkeren. Ze zullen er niet zozeer gewend aan raken, maar het is een fact of life en zij hebben nu de tijd gehad om deze belasting te verwerken. Het is zoals het is, en dan komen we terug op het begin. Want Amsterdam blijft populair.’
Proef je wel waardering in Amsterdam?
‘Ik praat veel met politieke partijen. Ik wil ook een leefbare stad, en ik merk zeker begrip. Ik ben van mening dat de cruisetoerist niet de overlast, noch verstoring veroorzaakt. We kijken vol vertrouwen naar de toekomst en zijn bezig met het leggen van de laatste hand aan onze nieuwe strategie. Omdat Amsterdam een populaire bestemming blijft zullen we in de toekomst ongetwijfeld tegen de grenzen van de capaciteit aanlopen. Dan komt het moment dat we kunnen kiezen: welke schepen hebben we het liefst? De schoonste schepen en de schepen die de meeste toegevoegde waarde voor Amsterdam opleveren. In hoog tempo zijn rederijen bezig met verduurzaming, onder andere met scrubbers, LNG aangedreven schepen en schepen geschikt voor walstroom. We willen dan ook graag zo snel mogelijk een walstroomaansluiting en de mogelijkheid om LNG te bunkeren bij PTA. We beginnen dit jaar met een pilot met elektrische taxi’s voor het vervoeren van passagiers die hun cruise eindigen in Amsterdam. We willen ook met rederijen in gesprek over het spreiden van de cruisetoerist; op een duurzame manier vervoeren naar plekken in de regio. Want Amsterdam is mooi, maar de omgeving is ook het bezoeken waard. 2020 Wordt een bijzonder jaar, met SAIL 2020 voor onze deur en 13 maidencalls.’
