Ik zit nu in het vliegtuig van Amsterdam naar Malaga voor een bezoek aan een vriend en een korte skitrip in de Sierra Nevada, een trip waarbij ik geen last heb van vliegschaamte, of de in dit blad geopperde skischaamte. De vooruitzichten lijken echter niet zo goed te zijn. Het voorjaar en de klimaatverandering hebben al toegeslagen met hoge temperaturen en modderstromen.
Hoe anders dan een paar weken geleden toen mijn dochter Fiene (17) en ik naar de Dolomieten reden voor onze skivakantie in Selva in Val Gardena. Deze bestemming kozen we altijd vanwege de zonnige kant van de Alpen, het heerlijke eten, de wijn en natuurlijk ook de betaalbare prijzen. Maar nu is het prijsniveau aanzienlijk gestegen, is het publiek veranderd en zijn er luxere winkels en auto’s verschenen.
Door corona zijn veel oude 3-sterren pensions en charmante maar verouderde hotels gesloopt om plaats te maken voor 5-sterren paleizen. Gelukkig waren de sneeuwcondities geweldig, met dikke pakken sneeuw in een landschap dat miljoenen jaren geleden onder water werd gevormd door moeder natuur. Helaas zie je hier ook dat de impact op het milieu zichtbaar is. Grondwater mag niet meer worden gebruikt om kunstsneeuw te maken, dus er worden nu op grote hoogte bassins aangelegd om smeltwater op te vangen voor het besneeuwen van de pistes.
De schaarste aan water en de druk op het milieu in Italië werden me ook duidelijk tijdens mijn reis naar Piemonte afgelopen zomer. Als wijnliefhebber merkte ik bij het bezoeken van wijnhuizen in Barolo, Barbaresco en andere gebieden dat water de grootste zorg was voor de wijnboeren.
Het besproeien van de wijngaarden was ten strengste verboden. Dit bracht grote spanning met zich mee over de kwaliteit van de oogst en dus ook de kwaliteit van de wijn. Een groot aantal flessen Barolo-wijn vindt nu zijn weg naar Aziatische markten waar hoge prijzen worden betaald voor deze Italiaanse koningswijn. Een slechte oogst betekent dus financiële tegenslag.
Terug naar de Dolomieten. Na onze overnachting vroeg Fiene of we dit jaar weer ‘naar de paarden’ zouden gaan. Hiermee bedoelde ze een skitrip naar Cortina d’Ampezzo (home of the next Winter Olympics) waar je met de Lagazuoi Gondel naar bijna 3.000 meter hoogte wordt gehesen. Vervolgens kun je 1.500 meter afdalen over een tien kilometer lange piste in een omgeving die wat weg heeft van een Grand Canyon.
Op onze derde dag van de wintersportvakantie was het zover.
We moesten vroeg opstaan om veel kilometers af te leggen voordat we bij de gondel kwamen. Eenmaal boven werden we getrakteerd op een adembenemend panorama, een uitzicht dat alle skischaamte deed vergeten en ons bewust maakte van de kwetsbaarheid van zo’n prachtige omgeving. Hoewel ik er al eerder was geweest, was de ervaring niet minder indrukwekkend. We maakten een lange afdaling waarbij we als de Coloradorivier langs immense rotswanden gleden. Beneden wachtten de langverwachte paarden op ons. Hangend aan een touw achter een paardenkoets gingen we CO2-neutraal terug naar de bewoonde wereld. Mijn dochter vond dit eigenlijk nog het leukste onderdeel van de hele dag.
Waar 25 jaar geleden stoeltjesliften bestonden uit éénpersoons bakjes worden nu verwarmde gondels, ontworpen door Pinifarina, gebruikt om hordes skiliefhebbers naar boven te brengen. Het is veel massaler geworden en ik voelde dat het risico van massatoerisme hier op de loer ligt, met mogelijke overbelasting van het milieu en een verandering van een charmant bergdorpje naar een luxe skiresort. Overheden hebben hier ook zorgen over, zo hoorde ik een paar dagen later in een lokale taxi. Er is beddenstop voor alle accommodaties (pensions, hotels en privé-accommodaties) afgekondigd in Val Gardena en er worden alleen nog bouwvergunningen afgegeven voor privéwoningen die levenslang niet (door)verkocht mogen worden.
Een goed voorbeeld dat duurzaamheid een prijs mag hebben en massatoerisme herkend wordt.
Over het voorkomen van massatoerisme gesproken: gaat u dit jaar naar Italië? Sla dan Venetië, Rome en Toscane met Florence over en kies voor Piemonte met haar mooie hoofdstad Turijn als bestemming. Piemonte is een nog onontdekte parel met prachtige oude steden zoals Alba, Acqui Terme, Asti en Cuneo. Volg de wijnroutes door dorpen als Barolo, Neive, La Morra en Barbaresco waar de tijd heeft stilgestaan.
‘Pap, het was geweldig’, zegt Fiene op de terugweg. ‘ Heb je al geboekt voor volgend jaar?’ ‘ Zeker weten lieverd, volgend jaar gaan we weer.’
Marcel Nijssen
marcel.nijssen@atotzaccountants.nl
